به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

سایت موزه شادیاخ، رمزگشایی از تاریخ پرفراز و نشیب نیشابور کهن

تاریخ انتشار: ۱۱ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۲۶۱۴۸

نیشابور یکی از شهرستان های استان خراسان رضوی است که بین ۵۸ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۳۰ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۵درجه و ۴۰ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۹ دقیقه عرض جغرافیایی در حاشیه شرقی کویر مرکزی ایران واقع شده است.

شهر نیشابور نیز در ۱۱۰ کیلومتری غرب مشهد و ۷۶۸ کیلومتری شرق تهران واقع است، وسعت نیشابور افزون بر هشت هزار و ۷۲۲ کیلومتر مربع است که معادل ۹.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

۲ درصد وسعت استان و ۵۳ صدم درصد وسعت کل کشور را دربرمی گیرد.

نیشابور در رهگذر تاریخ پرفراز و نشیب خود به واسطه برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی، ارتباطی، خاک حاصلخیز و آب و هوای مناسب همواره مورد توجه اقوام مختلف بوده است.

مشخص نیست که قبل از ورود آریایی‌ها چه اقوامی در نیشابور سکونت داشته اند، اما هنگام ورود قوم آریایی به ایران، تیره ای از آنان به نام ' پارت‌ها ' ( اقوام داهه ) در منطقه خراسان و نیشابور سکونت گزیده و به آبادی و عمران آن پرداخته‌اند.

این اقوام قبل از تسلط اسلام چندان با اقوام همسایه درنیامیختند ولی پس از آن و با توجه به موقعیت خاص نیشابور، این سرزمین مورد توجه اعراب قرار گرفت و عده ای از عساکر عرب در آن مسکن گزیدند.

پس از آن، جمعیت‌ها و اقوام ساکن در نیشابور یا همواره مورد توجه و هجوم اقوام مختلف همچون ترکان غز، ترکمن‌ها، ازبکان، مغولان، تیموریان و افغان‌ها قرار می گرفتند که این امر موجب آمیختگی نژادهای مختلف در این شهر می شد و یا با وقوع زلزله‌های مکرر و بنیان کن، جمعیت های بزرگ نیشابور به کام مرگ رفته، جوامع و گروه جدیدی جایگزین آنها می گردیدند.

به هر حال این شهرستان میدانگاه مبارزه و برخورد افکار و عقاید مختلف و پایگاه منازعات و تعصبات متفاوتی بوده که از یک سو سبب بروز جنبه های رنگارنگ قومی و فرهنگی شده و از سوی دیگر این امر، غنای فرهنگی و تمدنی آن را در دوره های مختلف حیات تاریخی نیشابور به دنبال داشته است.

به عبارتی دیگر، پایتختی نیشابور در دوره اساطیری تاریخ ایران، وجود آتشکده آذربرزین مهر، یکی از سه آتشکده مقدس و اهورایی زرتشتیان در این شهر، دومین شهر ایران در عصر صفاریان، سامانیان، سلجوقیان و غزنویان بوده است.

وجود ۲۷ باب از ۳۳ باب اولین مدارس و دانشگاه های جهان اسلام در آن ، تاسیس نظامیه نیشابور قبل از نظامیه بغداد ، ثبت حدیث معروف "سلسله الذهب" از حضرت علی بن موسی الرضا (ع) توسط چندین هزار کاتب با قلمدان های مرصع در این شهر (به سال ۲۰۰ هـ.ق) این شهر را به مأمن تشنگان علم و معرفت در میان سرزمین های اسلامی تبدیل کرده بود.

این شهر اساطیری در قرون چهارم و پنجم هجری قمری زادگاه چهار فرقه عرفانی ملامتیه، کرامیه، بکتاشیه و جوریه و مرکزیت تصوف و عرفان جهان اسلام در قرن چهارم بوده است.

همچنین ظهور بیش از چهار هزار و ۳۰۰ نفر شخصیت برجسته علمی و فرهنگی تا ربع اول قرن ششم در این شهر، پرورش مشاهیری چون عطار (یکی از سه ضلع مثلث ادبیات عرفانی ایرانی)، حکیم عمر خیام (شاعر، منجم و ریاضیدان برجسته جهان اسلام و بزرگترین عالم جبر دوران هزار ساله قرون وسطی)، فضل بن شاذان و چندین عالم و دانشمند برجسته دیگر، همه و همه شاهدی بر سابقه درخشان تمدن و فرهنگ غنی این شهرستان در گذشته است.

شادیاخ کهن

شادیاخ یکی از محله‌های شهر کهن نیشابور بوده‌ است که از اوایل سده سوم هجری مسکونی شده و تا سال ۶۶۹ هجری قمری که زمین‌لرزه آن را درنوردیده، اهمیت ویژه‌ای داشته‌است. این محله به سبب کاخی که عبدالله بن طاهر به نام شادیاخ در آن بنا نهاد به این نام شهرت یافت.

این محله در گذشته یکی از محله‌های اشراف نشین نیشابور و محل سکونت و زندگی امیران، پادشاهان، هنرمندان و نویسندگان درباری بوده به طوری که مرکز امیران سلسله‌های طاهریان و سلجوقیان در نیشابور این کاخ معروف بوده‌است.

ویرانی این کاخ هم‌زمان با حمله مغول به نیشابور بود و با زلزله ۱۲۸۱ دیگر کاملا متروک و مدفون شد. شادیاخ نام کاخ محله باغ اطراف این منطقه در نیشابور نیز بوده‌ است.

این مکان اکنون یکی از مراکز باستان‌شناسی در نیشابور است که بخشی از بقایای شهر کهن نیشابور را تشکیل می‌دهد که محل فرمانروایی و زندگی پادشاهان و شاعران و نویسندگان این دیار از جمله خیام و عطار نیشابوری بوده‌است.

کاخ شادیاخ در شهر نیشابور

خوب می دانیم که شهر نیشابور دومین شهر بزرگ استان خراسان رضوی است و به نوعی نماد تاریخ و فرهنگ ایرانیان به شمار می‌رود. این شهر مشهور به گلهای خوردنی، بوته های ریواس و سنگ‌های فیروزه ای است و سالانه گردشگران زیادی را مجذوب دیدنی های منحصر به فرد خود می‌کند که محوطه باستانی شادیاخ یکی از اسرارآمیزترین جاذبه های گردشگری این شهر است.

نام شهر شادیاخ از ۲ واژه «شادی» و «اخ» تشکیل شده است که معنای آن “شادی آفرین” است. از این محل همچنین به نام های دیگر در کتب تاریخی یاد شده است که عبارت از «شادکاخ»، «شادجهان» و «شادمهر» نیز می شود.

عبور شاهراه بزرگ شرق (جاده ابریشم) از این شهر بر رونق آن افزوده است. اوج شکوفایی نیشابور از اواخر قرن سوم تا پنجم هجری بوده است که در این زمان به این شهر «ابر شهر» یا شهری بسیار بزرگ نیز گفته می شده است. در شهر کهن نیشابور ۳۸ مدرسه، ۳۲ مسجد، ۲ هزار و ۶۸۰ دانشمند و فرهیخته و همچنین ۴۷ محله دیگر هم قرار داشته است که شادیاخ یکی از این محلات بوده است.

تا مدت ها کاخ شادیاخ مرکز و مقر حکمرانی خراسان بوده است و تا سال ۶۱۸ هجری قمری که این کاخ در اثر زلزله ویران شده نیز محله ای آباد و زیبا بوده است. در سال ۲۰۹ هجری قمری یعقوب لیث به شهر نیشابور وارد شد و دستور داد تا باغ ‌های بزرگی در شادیاخ احداث کنند که به مرور همهٔ آن‌ها جای خود را به خانه ‌های مسکونی داد. در دورهٔ سامانیان و غزنویان، نیشابور مرکز و مقر سپهسالار خراسان بود و کاخ شادیاخ، محل رسیدگی به امور بود و در اختیار سپهسالار قرار داشت.

طغرل اول سلجوقی در سال ۴۲۶ هجری قمری پس از اینکه بر سلطان مسعود پیروز شد در کاخ شادیاخ تاج‌گذاری کرد. البته ارسلان، دومین سلطان سلجوقی و برادرزاده طغرل نیز دستور داد تا کاخ شادیاخ را بازسازی کنند، همچنین او برای پسرش سلطان محمد هم نیز در همین کاخ جشن عروسی برپا کرد.

 

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: مکان های تاریخی نیشابور کهن شهر نیشابور هجری قمری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۲۶۱۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اجرای طرح «روز دفتر مدرسه» در آموزش و پرورش سمنان/ کار معلم در هیچ زمانی فراز و نشیب نداشته و معلم همیشه معلم است

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین استان سمنان، سیدجمال وزیری مدیرکل آموزش و پرورش سمنان، صبح سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ هم‌زمان با آغازین‌روز از هفته معلم به‌همراه معاونان و رؤسای ادارات استان و علیرضا کرد مدیر آموزش و پرورش این شهرستان در قالب طرح «روز دفتر مدرسه»، ضمن دیدار با مدیر و کادر آموزشی و تربیتی آموزشگاه دخترانه مهر عظام، بدون تشریفات و بی‌واسطه پای صحبت معلمان نشست و مسائل، مشکلات و پیشنهادهای آن‌ها را شنید و به گفت‌وگو پرداخت.

وزیری در ابتدای نشست صمیمی و دورهمی معلمانه اظهار داشت: معلم دانش‌آموزانش را مانند فرزندان خود می‌داند و می‌بیند و مانند فرزندش با او رفتار و برخورد می‌کند و در واقع این یک صدقه جاریه و باقیات صالحات برای معلم است که به یادگار می‌ماند.

وی افزود: کار معلم در هیچ زمانی فراز و نشیب نداشته و ندارد و معلم همیشه و همه‌جا معلم است و حضورش پای تخته سیاه مدرسه بسان خواندن نماز و ثبت اعمال پسندیده است و شغل معلمی فراهنر و در اوج است و به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، عنایت و توجه ویژه‌ای به معلم و جایگاهش در جامعه شده و به حدی که این‌روز به نام یکی از چهره‌های برجسته کشور نامگذاری شده است.

نهادینه‌سازی فرهنگ ناب اسلامی و تکریم مادران شهید و معلمان در جامعه
مدیرکل آموزش و پرورش سمنان با تأکید بر این‌که هیچ لذتی بهتر از تدریس در دوره ابتدایی نیست از معلمان خواست تا این لحظات و مأنوس شدن با روحیه پاک و معصوم دانش‌آموزان را قدر بدانند و از این فرصت، بهینه استفاده کنند.

وزیری اظهار داشت: تمام هم و غم ما این است که معلمان دغدغه‌ای نداشته باشند و در آرامش به سر برند و از چشمه‌های معرفت غافل نشوند و فرهنگ ناب اسلامی و تکریم مادران شهید و معلمان را سرلوحه کار خود قرار داده و آن را در جامعه نهادینه کرده و به نسل‌های بعدی انتقال دهند.

وی در بخش دیگری از سخنانش خانواده‌ها را بهترین شرکای آموزش و پرورش دانست و گفت: اجتماعی‌کردن و اجتماعی‌سازی آموزش و پرورش یک رسالت است و یقین بدانیم که امکانات به ما توانایی نمی‌دهد؛ بلکه این توانایی و خلاقیت و نوآوری معلم است که مسیر را برای دانش‌آموز، هموار می‌سازد و کار معلم به مثابه آب روان در جوی است.

وزیری تأکید کرد: معلمی مؤفق است که تنها به قشر سفید توجه نداشته؛ بلکه به قشر سیاه و خاکستری در کلاس درسش توجه دارد و به همه استعدادهای کلاسش توجه می‌کند تا آن‌ها را توانمند سازد.

وی هم‌چنین با اشاره به راه‌اندازی نهضت مدرسه‌سازی در استان تصریح کرد: مهم‌تر از مدرسه‌سازی، مدرسه‌داری و حفظ و نگه‌داشت آن است.

مدیرکل آموزش و پرورش سمنان در پایان سخنانش تصریح کرد: سازماندهی کلی نیروهای انسانی یک ضرورت برای تمام مدارس است و نظام دوری نیاز به سازماندهی کلی ندارد و با تدابیر لازم از سوی معاونت آموزش ابتدایی و اداره شهرستان‌، اجرایی‌سازی خواهد شد و تمام تلاش ما امیدآفرینی و نشاط‌آفرینی است و انتظار داریم تا معلمان ما در مدارس، دست‌بوسی پدر و مادر را به دانش‌آموزان خود آموزش دهند.

بهره‌مندی از حمایت و هم‌راهی انجمن اولیا به‌عنوان شریک خوب آموزش و پرورش در مدارس

مدیر آموزش و پرورش شهرستان سمنان در این دیدار ضمن تبریک فرارسیدن هفته معلم و گرامی داشت یاد و خاطره شهید استاد مطهری اظهار داشت: مدارس نوساز نیاز به امکانات بیش‌تری دارند که برآوردسازی آن و تکمیل تجهیزات آن نیاز به زمان دارد و تلاش می‌شود تا مشکلات را به‌همت مدیر و کادر آموزشی مدرسه به حداقل برسانیم.

وی در ادامه با بیان این‌که شرایط تمامی مدارس یکسان نیست، افزود: بر اساس امکانات و نیازهای موجود باید تمامی مدارس را در نطر بگیریم و سازماندهی، تأمین و ساماندهی نیروی انسانی و جابجایی مدیران و معلمان مدارس نیز طبق بخش‌نامه وزارتی و آیین‌نامه اجرایی اقدام می‌شود که در این بین باید شرایط خدمت در مدارس شهری و روستایی را در نظر داشت.

کرد در پایان سخنانش تأکید کرد: تمام تلاش ما این است تا بهترین‌ امکانات و تجهیزات را به مدارس تزریق کنیم و نیاز است تا در این زمینه از حمایت و هم‌راهی انجمن اولیا به‌عنوان شریک خوب آموزش و پرورش در مدارس بهره‌مند شویم.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901462